de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 6 juli 2011
Belshazzar voor de bijl
Händel: Belshazzar. Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs en Christof Nel. HM (2 dvd's).
Alsof het een koningsscepter is, zo zeult Belshazzar voortdurend met een flinke bijl rond. Het is eerder een houthakkersbijl dan een beulsbijl, maar de agressie die deze Babylonische koning uitstraalt, is er niet minder om. En tenor Kenneth Tarver, die de hoofdrol zingt in Händels oratorium, voegt er veel dreigend rollende ogen aan toe. Dat hij de langste melisma's niet helemaal zonder ademverlies haalt zij hem vergeven, want de dvd-registratie van de geënsceneerde Belshazzar, die in 2008 te zien was in het festival van Aix-en-Provence, steunt op nog sterkere troeven.
Om te beginnen is dat de als altijd glasheldere lezing van dirigent René Jacobs, ditmaal in het gezelschap van de Akademie für Alte Musik Berlin. Dan zijn er Rosemary Joshua, die als Belshazzars moeder Nitocris heel goed in de gaten heeft dat haar zoon op het verkeerde pad is. En countertenor Bejun Mehta als de Perzische veldheer Cyrus, die furieuze fiorituren ten beste geeft en de boze koning een kopje kleiner maakt. Dat laat regisseur Christof Nel dan wel off stage gebeuren, zoals alles in deze sobere productie meer stoelt op suggestie en gelaatsuitdrukkingen dan op letterlijke uitbeelding.
Dat is ook zinnig, want voor een oratorium gelden andere wetten dan voor een opera. Zo kunnen de zangers van het RIAS Kammerchor in een handomdraai veranderen van Joden in Perzen of Babyloniërs, eenvoudigweg door hun kalotjes te verwisselen voor een haarband of een bladerkrans.
Belshazzar, waarvoor Messiah-dichter Charles Jennens het libretto leverde, hoort tot het rijpere werk van Händel, waarin de componist beduidend loszinniger omsprong met de vaste structuren van het muzikale drama, en dat leidt tot flonkerende begeleide recitatieven, spitse duetten en schitterende koorscènes.
Weliswaar suddert het bijbelse drama na Belshazzars dood iets te lang door in lofprijzingen, maar och ja, het is nu eenmaal een oratorium.
Martin: Der Sturm. Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor o.l.v. Thierry Fischer. Hyperion (3 cd's).
Shakespeare in het Duits – het wil tot het eind toe niet wennen. En omdat Frank Martin in zijn opera-omsmeding van het toneelstuk The Tempest uit 1955 dikwijls vasthoudt aan de oorspronkelijke tekst, zitten er ook een paar passages in die niet erg van hun plaats komen. Het neemt niet weg dat dit een van de pronkstukken is uit het oeuvre van de naar Nederland verhuisde Zwitser Martin.
Of het nu gaat om fantastisch verdroomde sluiereffecten, karikaturale Weill-achtige uitstapjes of stekelige dissonanten, alles staat in dienst van de karakterisering van de protagonisten. Bas Robert Holl imponeert vooral in de slotakte als Prospero, en ook de andere zangers die op 11 oktober 2008 aantraden in het Concertgebouw horen tot de internationale elite. Competitie is er overigens niet, want deze live-opname is merkwaardig genoeg de allereerste integrale release van het werk.
© Frits van der Waa 2011
