de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 17 augustus 2011
Timber
Michael Gordon: Timber. Slagwerk Den Haag. Cantaloupe
Twee stevige plakken hout met daartussen een cd; de chique verpakking van Timber, de jongste productie van Slagwerk Den Haag, is niet berekend op kleinbehuisde cd-luisteraars.
Maar toepasselijk is ze wel, want in Timber van de New Yorkse componist Michael Gordon klinkt bijna een uur lang niets anders dan getik op zes houten balkjes, zogenoemde simantra's.
Een radicalere reductie van het materiaal is nauwelijks denkbaar; de simantra's hebben zelfs geen duidelijk herkenbare toonhoogte. Er blijft weinig anders over dan hard/zacht, hoog/laag en uiteraard ritme. Het vergt dan ook enige concentratie om de differentiaties in het permanente getik waar te nemen, maar dat loont wel de moeite.
Gordon vertrekt zo'n beetje van het punt waar zijn stadgenoot Steve Reich veertig jaar geleden begon met Drumming, een even radicaal stuk, maar zoekt vervolgens de complexiteit op. Hoewel Timber bijna steeds geleidelijk evolueert, glippen de structuren die ontstaan uit de over elkaar liggende pulseringen als zand door je vingers.
Er zijn passages waarin de klank aanzwelt en omslaat als golven in de branding, kruisende patronen waarin een muzikaal moiré ontstaat dat doet denken aan wat er gebeurt met gazen gordijnen die wuiven in de wind, en climaxen die nog het meest weg hebben van in koor hamerende spechten. En om dat alles hangt een wazige wolk van boventonen, als bij klokken of bekkens.
Met ijzeren discipline leggen de zes slagwerkers de poëzie van dit minimalistische werk bloot.
Timber is een productie waaraan – ook in letterlijke zin – alles klopt.
Beethoven: Fidelio. Mahler Chamber Orchestra/Lucerne Festival Orchestra onder leiding van Abbado. Decca (2 cd's)
Amnesty International bestaat in 2011 een halve eeuw en Decca brengt een nieuwe opname van Fidelio uit. Daar hadden beide partijen wat zinnigs mee kunnen doen, want Beethovens enige opera is nog altijd het muziekdrama waarin het lot van politieke gevangenen aan de kaak wordt gesteld.
De nieuwe registratie is gemaakt bij een aantal concertante uitvoeringen tijdes het festival van Luzern van vorig jaar. Het festivalorkest bundelde hiervoor de krachten met het Mahler Chamber Orchestra.
Het gezelschap produceert onder leiding van Claudio Abbado een eendrachtig, energiek en fel geluid. De zangers laten bedreven doch niet al te bevlogen geluiden horen. De Zweedse Nina Stemme is sympathiek als Leonore, die zich als man verkleedt om zo haar geliefde Florestan, die ietwat robuust kwelende tenor Jonas Kaufman, uit de cel te bevrijden. Falk Struckmann biedt sinistere noten als gouverneur Pizarro, een 19de eeuwse Mladic. Beethoven schipperde bij het componeren tussen Mozartiaans Singspiel, tragiek en een universele boodschap die het muziekdrama ontstijgt. Die laatste wint en de mooiste passages zijn dan ook die van de gevangenen, gezongen door het Arnold Schönberg Chor.
© Frits van der Waa 2011
