de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 september 2016
Gaudeamus Muziekweek: techniek heeft de toekomst
Gaudeamus Muziekweek. Concerten door Sinfonietta Amsterdam, Slagwerk Den Haag, Quatuor Bozzini en Oerknal! 7/9, TivoliVredenburg, Utrecht; t/m 11/9.
Waar het heen moet met de nieuwe muziek? Dat is al zeventig jaar lang – want zo lang bestaat de Gaudeamus Muziekweek al – een onbeantwoordbare vraag. Dat komt doordat de Muziekweek een internationale ontmoetingsplaats is en doordat de gepresenteerde componisten veelal nog jong zijn.
Voorbeeld. Toen Michel van der Aa, nu 46, in 1999 de Gaudeamusprijs won, was duidelijk dat hij een getalenteerd componist was, maar niet dat hij zich zou ontwikkelen tot een grensverleggende schepper van multimediale werken en opera's met 3D-film.
Van der Aa's celloconcert-met-filmcomponent Up-close was maandag de hoofdschotel. Celliste Kaori Yamagami en Amsterdam Sinfonietta leverden een fascinerende vertolking van het zes jaar oude werk. Daarin laat het visuele element onverlet dat het allereerst draait om noten: noten met samenhang, spanning en een niet-zoetsappige schoonheid.
Het leverde een mooi contrast op met het voorprogramma, waaruit je ten onrechte had kunnen afleiden dat hedendaagse muziek vooral lief en zacht is. Een voortkabbelend werk van de Oekra•ense componist Maxim Shalygin maakte zijn titel Lullaby helemaal waar, ondanks het zinderende slot. In Aria laat Jšrg Widmann romige, romantische strijkersklanken op een vervreemdende manier door elkaar vloeien. Enig tegenwicht bood het felle, maar weinig verrassende geratel van Hugo Morales' Music for Bones.
In het tweede concert van die avond brachten de twee ensembles in residence, het Canadese Quatuor Bozzini en Oerknal!, werk van de echte junioren. Zowel de Italiaan Giulio Colangelo als de Amerikaan David Bird combineren strijkers met elektronische klanksporen, maar bewerkstelligen toch heel verschillende effecten.
Colangelo's korte Organismo aperto No.1 is een geladen werk, vol geluiden waarin kleur, ruis en verglijding bepalender zijn dan toonhoogte of thema's. Birds Drop voor acht strijkers is ook een werk vol klankverkenningen, maar dramatischer van opzet. Dat werd geaccentueerd door stroboscopische flitsen.
De techniek heeft de toekomst, maar er zal nog wel iets verzonnen moeten worden op de ingewikkelde voorbereidingen met lampjes, oortjes en ander toebehoren, die bij Drop tien minuten duurde – evenveel als het muziekstuk.
© Frits van der Waa 2016
