|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl |
In het archief van Huib Bongers bevindt zich het volgende etymologische stukje, een knipsel uit een niet met name genoemde krant van 21 maart 1987: •
De Waa is een meertje vlak buiten de oude stadskern van Hattem (nabij Zwolle).•
De waaMet het woord "waa" wordt de knieholte aangeduid, tenminste in Winterswijk. Het is echter een woord dat niet zo vaak meer voorkomt. Het bestaat trouwens ook in het Nederlands, maar dan als "wade" of "waai" en heeft dan twee betekenissen, namelijk knieschijf of knieholte. Ook in het Hoogduits bestaat het woord "Wade" en daar duidt het de kuit aan. Het is een van de woorden die in de loop der tijden nauwelijks van vorm veranderd zijn. In het Oud-Hoogduits was het "wado" en in het Oudsaksisch kende men "watho". En dan bestond er nog een vergelijkbaar woord in het Oudnoors, dat spier betekende. De betekenis van het woord heeft zich wel in een paar richtingen ontwikkeld. Enerzijds geeft het woord de aanduiding voor de knieschijf en anderzijds voor de achterkant daarvan, de knieholte. En dan nog als aanduiding voor de kuit. Dat alles hangt samen met de grondbetekenis van het woord, die afgeleid is van het Latijnse "vatias", dat een kromming of buiging aan het lichaam aanduidde. Bovendien bestond er een woord "vatax" voor krom- of scheefbenig. In het Middelhoogduits komt nog de verbinding "wadebein" voor als aanduiding voor de kuit. In onze dialecten is het woord nauwelijks bekend. Schönfeld Wichers vermeldt het woord "kneewaage" voor knieholte en Dijkhuis noemt "kneewaaien". Bij hem is dat bovendien de aanduiding voor ietwat kwabbige rimpels aan de voorzijde van de knie. Voor het overige stond het woord "waa" of een variant daarvan niet vermeld in onze woordenboeken. Maar het lijkt me toe, dat het toch wel op meer plaatsen bekend moet zijn geweest. Dat horen we dan nog wel van de lezers. Henk Krosenbrink |
"Kwabbige rimpels", nou ja!
Van Dale geeft voor "waai": door een dijkbreuk ontstane kolk of plas. Dat klinkt heel wat aannemelijker, met het oog op onze eigen Waa. Zie de foto hieronder.
Huib Bongers tekent hierbij aan dat de Waa op alle oude kaarten staat aangegeven als Waay of Waai. De archivaris van Hattem, zo meldt hij, meende dat "waa" slaat op een doorwaadbare plaats (inderdaad was er vroeger midden in de Waa een plek waar je erover, of erdoor kon). Bovendien lag er ook een boerderij met de naam "de Waade". In dit licht wordt ook het verband knieën en 'waden' iets duidelijker.
Huib Bongers tekent echter aan: In het Oosten wordt een doorwaadbare plaats een "voorde" genoemd. Bv. Lichtenvoorde, Kolvoorde, etc.
De Waa, vanuit het oosten gezien
•
En dan is er nog dit fraaie schilderij van Cornelis Vreedenburg (1880-1946), "De Waa bij Hattem", aangetroffen op een veilingsite. Helaas was het al verkocht - ik had er best wel wat voor over gehad:
•
Een van mijn andere informanten stuurde mij de volgende aardige anekdote over de Waa, die hij heeft aangetroffen in het boek Heiltje Maria van Ali C. Drost (op pag. 59)
| "Ze zeggen dat er op de bodem van de Waa een dorp ligt. Een dorp met een kerktoren. Dat dorp was er toen Hattem nog niet bestond en er woonden alleen maar goddeloze mensen. Ze gingen nooit naar de kerk en spotten als de kerkklokken luidden. Eens, toen het stormde, stak een van die dorpelingen de houten kerk in brand. Vreselijk wat er toen gebeurde. Het dorp zonk in de grond en het grote gat werd gevuld met water. Weg was alles, foetsie." |
Tegenwoordig is het ook niet zo best gesteld met de Waa. Ik vond op Internet het volgende ambtelijke document, afkomstig van http://www.veluwe.nl/bestuur/agenda/november/haalbaarheidsstudie%20restauratie%20stadsvijver%20de%20waa%20te%20hattem.doc:
|
Onderwerp: Subsidieaanvraag
haalbaarheidsstudie
Restauratie De Waa, Hattem
Stadsvijver De Waa te Hattem is van
oorsprong een oude IJsselarm die momenteel geheel binnen stedelijk gebied
ligt. Voorheen werd deze vijver door omwonenden o.a. als zwemwater gebruikt,
maar als gevolg van de slechte waterkwaliteit (o.a. door overstorten)
en vervuilde waterbodem (dikke eutrofe sliblaag, plaatselijk klasse
4 zink in de bovenlaag), werd enkele jaren geleden door de gemeente
een zwemverbod uitgevaardigd.
Toelichting
Doel
Welke maatregelen Het college van dijkgraaf en heemraden |
| Naar het begin van de pagina |
 Naar hoofdmenu |
Naar het Register |