Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

Niet geplaatst artikel voor de Volkskrant, 20 oktober 1990


Panorama verkeert in willekeurige greep

Première-programma door Het Trio. De IJsbreker, Amsterdam.

Een goed begin is het halve werk, maar neem je die stelling als uitgangspunt, dan loop je het gevaar je kruit voortijdig te verschieten. Dat overkwam de muzikanten van Het Trio vrijdagavond bij hun presentatie van negen nieuwe muziekstukken. Het driemanschap, gevormd door fluitist Harrie Starreveld, basklarinettist Harry Sparnaay en pianist René Eckhardt, opende sterk met de Sonata a tre van Joep Straesser, maar dat het concert daarna nog muzikale spankracht hield was vaker de verdienste van de spelers dan van de gespeelde componisten.
Straessers Sonata is een verrassend stuk, omdat de componist zijn voorliefde voor intervalspelletjes en segmentatie, die eerder werk menigmaal wat nuchter van ondertoon maakte, geheel heeft uitgebannen, dan wel ondergeschikt heeft gemaakt aan een flamboyant en organisch verlopend betoog. Het stuk is ondubbelzinnig klassicistisch. De vorm is driedelig, en er is sprake van contrasterende thema's, recapitulaties en doorwerkingen, en het harmonisch raamwerk bevat gedurige zinspelingen op orthodoxe samenklanken. Vooral het eerste en het laatste deel bevatten brutale uithalen, die doen denken aan jazz of zelfs aan gangsterfilmmuziek. Het middendeel is sereen van atmosfeer, maar ontvouwt zich twee maal tot extraverte klankwaaiers.
Onder het achttal daarop volgende composities, merendeels speciaal voor Het Trio geschreven en nooit eerder uitgevoerd, waren er maar enkele die een stevige greep op de materie verrieden. Ook twee werken van Franco Donatoni hadden, de meesterhand van deze Italiaan ten spijt, iets vrijblijvends. Tegenover zijn pianowerk Rima uit 1983,dat in zijn verwerking van steeds hetzelfde materiaal halsstarrig aandoet, stond HET, een aaneenschakeling van vijftien aforistische deeltjes. Een soort van dagboeknotities, sprankelend, maar een beetje versplinterd.
Ook Duale B van Donatoni's landgenoot Fabio Nieder, een duet voor Sparnaay en Starreveld, is aforistisch van opzet, maar veel minder uitgebalanceerd,doordat de vier delen extreme verschillen in lengte en karakter vertonen.
Spray van de Australische componist Michael Smetanin bleek een sterk stuk, dat in een bestek van zes minuten een fascinerend parcours langs scherpe, snel evoluerende harmonieën aflegt, gedrapeerd over een dwingende, constante puls.
De stukken van de Fransman Henri Kergomard, de Roemeense Liana Alexandra, de Engelsman Jonathan Harvey, en diens naar Australië geëmigreerde landgenoot Andrew Ford waren om uiteenlopende redenen onbevredigend. Zo verkeerde het programma, dat op papier een panorama van het componeren anno 1990 leek te bieden, in een wat willekeurige greep uit hoofdzakelijk het tweede echelon.
Het Trio neemt kennelijk het welwillende standpunt in dat alle nieuwe muziek het verdient gespeeld te worden. Het is loffelijk, maar eigenlijk is het niet meer dan het principe er geen principes op na te houden.


© Frits van der Waa 2006