2. De eeuw na de eerste refuge: van 1578 tot 1685

De godsdiensthervormingen die Luther en Calvijn aan het begin van de zestiende eeuw hadden ingezet en de daarop volgende geloofsvervolgingen leidden in 1568 tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog, en in 1588 tot de stichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Nederland werd daarmee een wijkplaats voor protestanten, die in de meeste Europese landen hun leven niet zeker waren.
Een cruciale gebeurtenis was de Bartolomeüsnacht van 24 augustus 1572, waarbij in Frankrijk bijna alle leiders van de Hugenoten, zoals de Franse calvinisten zich noemden, werden vermoord. Vanuit Frankrijk en de door Spanje bezette Zuidelijke Nederlanden kwam een stroom vluchtelingen op gang (de 'refuge') , die na de val van Antwerpen in 1585 nog toenam. Onder hen waren uiteraard veel Frans sprekende hervormden, die zich begrijpelijk genoeg aaneensloten om in hun eigen taal kerkdiensten te kunnen houden. Dat is de oorsprong van de Waalse Kerken. Alleen al in de periode 1571-1590 werden er vijftien opgericht, merendeels in de grote steden (overigens waren er ook in Engeland en Duitsland Waalse Kerken)
Van meet af aan hebben deze Waalse Kerken deel uitgemaakt van de Nederlandse Hervormde Kerk. Aldus werd besloten tijdens de Nationale Synode die in 1578 in Dordrecht werd gehouden.

Fragment van de kaart van Balthasar Florisz van Berckenrode uit 1625

1578 was ook het jaar waarin de katholieke regenten in Amsterdam plaats moesten maken voor een protestants bestuur, dat omstreeks 1586 de kapel van het Paulusbroederklooster overdroeg aan de omvangrijke groep 'Walen' die in de florerende handelsstad hun heil hadden gezocht. Het oude terrein van het Paulusbroederklooster werd in hoog tempo volgebouwd. In 1616 kreeg de Waalse Kerk een extra ingang aan de Oude Hoogstraat (zie Prent 10).
In 1631 kocht de diaconie van de Waalse Kerk drie panden aan de Laurierstraat, waar het Hospice Wallon, ofwel het Walen-Weeshuis werd gevestigd. Naast wezen vonden ook weduwen en bejaarden hier onderdak. In 1683 verhuisde het Hospice naar een nieuw gebouwd pand aan de Vijzelgracht, dat tot 1967 als zodanig in gebruik is geweest (het tegenwoordige Maison Descartes).
De kerk zelf werd in 1661 verbouwd en uitgebreid met een zuidbeuk, waarmee ze ongeveer haar huidige gedaante kreeg. Zoals te zien is op de afbeelding hierboven bleef van de oude kloostertuin - tot op de dag van vandaag - alleen een bescheiden binnenplaats over, het Sint-Jorishof (zie ook Prent 8 en Prent 9).

Zoals te zien is op verscheidene afbeeldingen in het prentenkabinet diende de kerk ook als begraafplaats. De laatste begrafenis vond plaats in 1866. Er liggen enkele vooraanstaande Nederlanders begraven, waaronder de schilder Bartholomeus van der Helst (1613-1670) en de natuuronderzoeker Jan Swammerdam (1637-1680). Zie www.janswammerdam.net voor uitvoerige informatie over de laatstgenoemde.

In 1685 leidde de herroeping van het Edict van Nantes opnieuw tot een massale uittocht van franstalige protestanten.

Naar de volgende bladzijde>>

Naar het begin van de pagina
 

Terug naar Waalse Kerk